Wat betekent het woord "Orthodox" of "rechtgelovig"?

Het woord Orthodox komt uit het Grieks:

• orthos (ὀρθός) = recht, juist, waarachtig

• doxa (δόξα) = geloof, leer, maar ook aanbidding of lofprijzing

Daarom kan orthodoxía zowel betekenen:

• juiste leer (rechtgelovig)

• juiste aanbidding (rechtvererend)

In de Orthodoxe Kerk zijn beide betekenissen onlosmakelijk met elkaar verbonden: het ware geloof kan niet losstaan van de ware eredienst, en omgekeerd.

 

Theologische betekenis

• Rechtgelovig: Orthodoxie betekent trouw blijven aan het geloof dat door Christus aan de apostelen is overgeleverd en door de Kerkvaders is bewaard. Het gaat om het vasthouden aan de waarheid van het Evangelie zonder toevoegingen of afwijkingen.

• Rechtvererend: Orthodoxie betekent ook de juiste manier van God aanbidden. De Kerk ziet de Liturgie, de sacramenten en het gebed als de concrete uitdrukking van dit juiste geloof.

Praktische betekenis voor gelovigen

• Orthodox zijn betekent niet alleen “de juiste leer aannemen”, maar ook leven volgens dat geloof: in gebed, vasten, liefde en gemeenschap.

• Het woord benadrukt dat geloof en eredienst niet losstaan van het dagelijks leven, maar samen een weg vormen naar de vereniging met God (theosis).

 

Historische context

• De term orthodox werd al in de vroege Kerk gebruikt om het ware geloof te onderscheiden van ketterijen en afwijkende leringen.

• Tot op vandaag benadrukt de Orthodoxe Kerk dat zij de continuïteit van het apostolische geloof bewaart, zonder breuk met de traditie van de eerste eeuwen.

 

Kort samengevat: Het woord Orthodox betekent zowel rechtgelovig als rechtvererend. Het drukt uit dat de Orthodoxe Kerk het geloof van de apostelen zuiver bewaart én God op de juiste wijze aanbidt. Orthodoxie is dus niet alleen een leer, maar een manier van leven en eredienst die de mens tot gemeenschap met God leidt.

 

Hoe kan iemand orthodox worden?

Orthodox worden betekent toetreden tot de eeuwenoude Kerk die haar geloof en eredienst rechtstreeks terugvoert op de apostelen. Dit gebeurt altijd in nauwe verbondenheid met een plaatselijke parochie en onder begeleiding van een priester.

 

Stappen in het kort

• Kennismaking Bezoek de liturgie en leer de gemeenschap kennen. Vaak volgt er een gesprek met de priester om je vragen en motivatie te bespreken.

• Catechese Een periode van geloofsonderricht waarin je de leer, de liturgie en de levenswijze van de Orthodoxe Kerk leert kennen.

  • Duur: meestal 6 maanden tot 1 jaar, soms langer, afhankelijk van achtergrond en persoonlijke groei.

  • Niet alleen theorie, maar ook praktijk: regelmatige deelname aan de diensten is essentieel.

• Toetreding Afhankelijk van je eerdere christelijke doop kan dit gebeuren door:

  • Doop – voor wie nog niet gedoopt is in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.

  • Chrismatie (myronzalving) – wanneer een eerdere doop in een andere christelijke traditie door de Kerk erkend wordt.

• Volwaardig lidmaatschap Na de doop of chrismatie ontvang je de Heilige Communie en ben je volledig opgenomen in de Orthodoxe Kerk.

Praktische tips

• Blijf bij één parochie – Dit zorgt voor continuïteit en een vertrouwensband met de priester.

• Wees aanwezig – Deelname aan liturgie, vespers en feesten is minstens zo belangrijk als catechese. Orthodoxie leer je vooral door mee te leven met de Kerk.

• Stel vragen – Catechese is een dialoog, geen college. Vraag gerust naar uitleg over geloof, gebruiken en tradities.

• Geduld en openheid – Het proces kan langer duren dan verwacht. Het gaat om een innerlijke verankering, niet om snelheid.

• Praktische voorbereiding – Bespreek zaken zoals peetouders (godparents), keuze van een heiligennaam, en de datum van toetreding.

• Leesmateriaal – Vaak krijg je aanbevelingen voor boeken of brochures die helpen om liturgie en geloof beter te begrijpen.

 

Tot slot

Wie zich wil aansluiten, kan het beste contact opnemen met de priester van de dichtstbijzijnde orthodoxe parochie. Hij begeleidt je persoonlijk in dit proces en geeft uitleg over de plaatselijke gebruiken.

 

Praktische benodigdheden voor de Orthodoxe Doop

Voor de dopeling

• Witte kleding of doopgewaad

  • Een eenvoudig wit jurkje, hemdje of gewaad (symbool van reinheid en nieuw leven).

  • Soms wordt dit door de peetouders verzorgd.

• Handdoeken (meestal 2 stuks)

  • Een grote handdoek om de dopeling na de onderdompeling af te drogen.

  • Een kleinere handdoek of doek voor de priester of voor de zalving.

• Kruisje met ketting of koord

  • Vaak van zilver of goud, maar eenvoudiger materiaal kan ook.

  • Traditioneel geschonken door de peetouders.

Voor de liturgie

• Grote doopkaars

  • Wordt tijdens de dienst aangestoken en vastgehouden door de dopeling (of peetouder).

• (Olijf)olie

  • Voor de zalving vóór de onderdompeling. Soms brengt de familie zelf een flesje olie mee.

• Icoon

  • Vaak van de patroonheilige van de dopeling. Soms geschonken door de peetouders.

• Kaarsen voor aanwezigen

  • In sommige parochies wordt gevraagd dat ouders/peetouders voor alle aanwezigen een kaars kopen om tijdens de dienst aan te steken.

Overige zaken

• Zeep en extra doek (soms gevraagd, afhankelijk van de parochie, voor de priester na de zalving).

• Naam van de heilige waaronder de dopeling gedoopt wordt.

• Doopcertificaat (wordt door de parochie verzorgd, maar gegevens moeten vooraf worden aangeleverd).

 

Wie zorgt voor wat?

• Peetouders: vaak verantwoordelijk voor het kruisje, de kaars en soms ook het icoon.

• Ouders (of dopeling zelf mits volwassen): meestal voor de handdoeken, kleding en olie.

• Parochie: regelt de liturgische benodigdheden (doopvont, chrisma, enz.).

De Heilige Communie in de Orthodoxe Kerk

Voorwaarden en voorbereiding

De Heilige Communie (Eucharistie) is het hart van het orthodoxe geloofsleven. Orthodoxe christenen ontvangen hierin het Lichaam en Bloed van Christus, tot vergeving van zonden en tot eeuwig leven. Omdat dit een heilig mysterie is, vraagt de Kerk om een zorgvuldige voorbereiding.

 

Wie kan communiceren?

• Alleen gedoopte en gechrismateerde orthodoxe christenen.

• Men moet in volledige gemeenschap met de Kerk staan (dus niet onder kerkelijke tucht of excommunicatie).

Voorwaarden voor deelname

1. Geloof en bekering

• De Communie is voor hen die Christus belijden en in Hem willen leven.

• Ernstige zonden worden eerst beleden in de biecht, waarna de priester absolutie geeft.

2. Vasten en gebed

• Eucharistisch vasten: vanaf middernacht geen eten of drinken tot de Communie (uitzonderingen bij ziekte of nood).

• Vastenperiodes: trouw aan de vasten van woensdag en vrijdag, en de grote vastentijden.

• Gebeden: de Kerk geeft vaste voorbereidingsgebeden die thuis of in de kerk gelezen worden.

3. Vrede met de naaste

• Wie de Communie ontvangt, moet in verzoening en liefde met anderen leven.

• Onverzoende conflicten of haat zijn onverenigbaar met deelname.

4. Geestelijke begeleiding

• De frequentie van Communie gebeurt in overleg met de priester of geestelijk vader.

• De Kerk moedigt regelmatige deelname aan, mits men zich goed voorbereidt.

Slotgedachte

De Heilige Communie is geen beloning voor volmaaktheid, maar een geneesmiddel voor de ziel. Wie zich met geloof, nederigheid en liefde voorbereidt, ontvangt Christus zelf tot vernieuwing van het leven.

Wat is het verschil tussen de Oosters-Orthodoxe Kerk en de Rooms-Katholieke Kerk?

Historische context

De scheiding tussen Oost en West staat bekend als het Grote Schisma van 1054.

• De Oosters-Orthodoxe Kerk ziet zichzelf als de voortzetting van de ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk, trouw aan de leer van de eerste zeven oecumenische concilies.

• De Rooms-Katholieke Kerk ontwikkelde in de loop der eeuwen eigen accenten, vooral rond het pauselijk primaat en dogma’s die later werden toegevoegd.

Vanuit Oosters-Orthodox perspectief is de continuïteit met de vroege Kerk en de consensus van de Vaders de waarborg van de waarheid.

 

Kerkelijk gezag

• Oosters-Orthodox: ziet de Kerk als een gemeenschap van autocefale (zelfstandige) kerken, geleid door bisschoppen in conciliaire eenheid. De hoogste autoriteit ligt in de oecumenische concilies, niet in één persoon.

  • Bijbel: Handelingen 15 (het Concilie van Jeruzalem) toont hoe de Kerk beslissingen neemt in gemeenschap, niet door één leider.

• Rooms-Katholiek: erkent de paus van Rome als hoogste en onfeilbare autoriteit in geloof en moraal (dogma van 1870).

De Orthodoxe Kerk ziet dit pauselijk primaat als een latere ontwikkeling die niet overeenkomt met de praktijk van de vroege Kerk.

 

Concilies en dogma’s

• Oosters-Orthodox: erkent de zeven oecumenische concilies (325–787) als normatief.

• Rooms-Katholiek: erkent naast deze zeven nog vele latere concilies (bijv. Trente, Vaticaan I en II).

  • Dogma’s zoals de Onbevlekte Ontvangenis van Maria (1854) en de Tenhemelopneming van Maria (1950) worden in de Orthodoxie niet aanvaard, omdat zij niet voortkomen uit de consensus van de vroege Kerkvaders.

De Orthodoxe Kerk ziet zichzelf als bewaarder van het oorspronkelijke geloof, zonder toevoegingen.

 

Liturgie en spiritualiteit

• Oosters-Orthodox: de liturgie is onveranderd gebleven sinds de oudheid (Johannes Chrysostomus, Basilius de Grote). De eredienst is mysterieus, sacramenteel en doordrongen van de ervaring van de Heilige Geest.

• Rooms-Katholiek: kende eeuwenlang de Latijnse mis, later hervormd door het Tweede Vaticaans Concilie (1962–1965), waarbij de volkstaal werd ingevoerd.

Vanuit Orthodox perspectief is de liturgie niet slechts een vorm, maar een levende theologie die het geloof van de Kerk bewaart.

 

Schrift en Traditie

• Oosters-Orthodox: ziet Schrift en Traditie als één ondeelbare bron van openbaring, geïnterpreteerd in de consensus van de Vaders en concilies.

• Rooms-Katholiek: erkent ook Schrift en Traditie, maar legt meer nadruk op het leergezag van de paus en bisschoppen als beslissende interpretatie.

De Orthodoxe Kerk vertrouwt op de “sobornost” (gemeenschappelijke eenheid) van de Kerk geleid door de Heilige Geest, zoals beloofd in Johannes 16:13: “De Geest der waarheid zal u de weg wijzen in heel de waarheid.”

 

Huidige relatie

Vandaag de dag is er veel dialoog en samenwerking. Orthodoxen en katholieken erkennen elkaars doop en delen veel in geloof en sacramenten. Toch blijft de kwestie van het pauselijk primaat en de latere dogma’s een wezenlijk verschil.

 

Samenvatting

• Gezag: Orthodoxie – conciliair, Katholicisme – pauselijk primaat en onfeilbaarheid.

• Concilies: Orthodoxie – 7 oecumenische concilies, Katholicisme – ook latere concilies.

• Dogma’s: Orthodoxie – geen nieuwe dogma’s na de vroege Kerk, Katholicisme – o.a. Onbevlekte Ontvangenis, Tenhemelopneming, pauselijke onfeilbaarheid.

• Liturgie: Orthodoxie – Byzantijnse liturgie, Katholicisme – Latijnse ritus (later hervormd).

• Traditie: Orthodoxie – consensus van de Vaders, Katholicisme – pauselijk leergezag als hoogste interpretatie.

Vanuit Oosters-Orthodox perspectief is de Orthodoxe Kerk de bewaarder van de volheid van het apostolische geloof, trouw aan de leer van de Vaders en de concilies, zonder toevoegingen of veranderingen.

Wat is het verschil tussen de Oosters-Orthodoxe en de Oriëntaals-Orthodoxe Kerk?

Historische context

De scheiding tussen Oosters-Orthodox en Oriëntaals-Orthodox ontstond na het Vierde Oecumenische Concilie van Chalcedon (451).

• De Oosters-Orthodoxe Kerk aanvaardt dit concilie en ziet het als een bevestiging van het geloof van de apostelen en de Kerkvaders.

• De Oriëntaals-Orthodoxe Kerken verwierpen Chalcedon, voornamelijk uit zorg dat de belijdenis van “twee naturen” in Christus verkeerd begrepen zou worden.

Vanuit Oosters-Orthodox perspectief is Chalcedon echter een noodzakelijke verduidelijking die de ware leer van de Kerk beschermt tegen misverstanden en ketterijen.

 

Christologie

• Oosters-Orthodox: Christus is één Persoon in twee naturen – volledig God en volledig mens, zonder vermenging of scheiding. Dit is de leer van Chalcedon, in lijn met Johannes 1:14 (“Het Woord is vlees geworden”) en Filippenzen 2:6-8.

  • Kerkvader Leo de Grote schreef in zijn beroemde Tome: “Elke natuur handelt wat eigen is, in gemeenschap met de andere.”

• Oriëntaals-Orthodox: benadrukt de eenheid van Christus’ natuur (“mia physis”), geïnspireerd door Cyrillus van Alexandrië.

Vanuit Oosters-Orthodox standpunt wordt de Chalcedonische formulering gezien als de meest evenwichtige uitdrukking van het mysterie van de incarnatie: Christus is waarachtig God én waarachtig mens, zonder dat één van beide aspecten tekortgedaan wordt.

 

Concilies

• Oosters-Orthodox: erkent de zeven oecumenische concilies als de hoogste uitdrukking van de katholieke (algemene) Kerk. Deze concilies hebben de geloofsbelijdenis bewaakt en verduidelijkt.

• Oriëntaals-Orthodox: erkent de eerste drie concilies (Nicea, Constantinopel, Efeze), maar niet Chalcedon en de latere concilies.

Vanuit Oosters-Orthodox perspectief zijn juist de zeven concilies samen de “zuilen van de waarheid” (vgl. 1 Timotheüs 3:15), waarin de Kerk geleid door de Heilige Geest haar geloof heeft bevestigd.

 

Liturgie en spiritualiteit

Beide tradities hebben een rijk liturgisch leven.

• De Oosters-Orthodoxe Kerk bewaart de Byzantijnse liturgie van Johannes Chrysostomus en Basilius de Grote, die de theologie van Chalcedon ook in gebed en hymnen weerspiegelt.

• De Oriëntaals-Orthodoxe Kerken hebben prachtige eigen liturgieën (Alexandrijns, Syrisch, Armeens).

Vanuit Oosters-Orthodox perspectief is de Byzantijnse liturgie een levende uitdrukking van de volledige katholieke en apostolische traditie, waarin de leer van de concilies voortdurend wordt bezongen en beleefd.

 

Schrift en Traditie

• Beide kerken erkennen de eenheid van Schrift en Traditie.

• De Oosters-Orthodoxe Kerk benadrukt echter dat de consensus van de zeven concilies de authentieke interpretatie van de Schrift waarborgt.

Zoals de Heer zegt: “Wanneer de Geest der waarheid komt, zal Hij u de weg wijzen in heel de waarheid” (Johannes 16:13). Voor de Oosters-Orthodoxe Kerk is dit zichtbaar in de ononderbroken lijn van concilies en Kerkvaders.

 

Huidige relatie

Vandaag de dag is er veel dialoog en toenadering. Beide tradities erkennen dat veel van de oude geschillen voortkwamen uit taal en terminologie, niet altijd uit wezenlijk verschil in geloof. De Oosters-Orthodoxe Kerk blijft echter overtuigd dat de volheid van de waarheid bewaard is in de Chalcedonische belijdenis en de zeven concilies.

 

Samenvatting

• Oosters-Orthodox: aanvaardt 7 concilies, belijdt Christus als één Persoon in twee naturen, Byzantijnse liturgie, consensus van de Vaders.

• Oriëntaals-Orthodox: aanvaardt 3 concilies, legt nadruk op één verenigde natuur, Alexandrijnse/Syrische/Armeense liturgie.

• Oosters-Orthodox perspectief: Chalcedon en de zeven concilies zijn de waarborg van het apostolische geloof en de juiste balans in de belijdenis van Christus.

Wat is het verschil tussen de Oosters-Orthodoxe Kerk en het Protestantisme?

Historische achtergrond

Het Protestantisme ontstond in de 16e eeuw tijdens de Reformatie (Luther, Calvijn, Zwingli), als reactie op misstanden in de Rooms-Katholieke Kerk.

• De Oosters-Orthodoxe Kerk was hier niet direct bij betrokken: zij had zich al in 1054 afgescheiden van Rome (het Grote Schisma).

• Vanuit Orthodox perspectief is het Protestantisme dus een latere beweging, die zich niet baseert op de ononderbroken traditie van de vroege Kerk en de concilies, maar op een herinterpretatie van het geloof.

De Orthodoxe Kerk ziet zichzelf als de voortzetting van de ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk, terwijl het Protestantisme een breuk vormt met zowel de katholieke als de orthodoxe traditie2.

 

Schrift en Traditie

• Oosters-Orthodox: gelooft dat de Bijbel en de Heilige Traditie (Kerkvaders, concilies, liturgie) één ondeelbare bron van openbaring vormen.

  • Bijbel: 2 Tessalonicenzen 2:15 – “Houdt u aan de overleveringen die u van ons geleerd zijn, hetzij door ons woord, hetzij door onze brief.”

  • Kerkvaders: Athanasius van Alexandrië en Basilius de Grote benadrukten dat de Schrift alleen juist verstaan kan worden binnen de gemeenschap van de Kerk.

• Protestantisme: volgt het principe van Sola Scriptura (“alleen de Schrift”). De Bijbel is de enige bron van gezag, en elke gelovige mag deze zelf interpreteren.

Vanuit Orthodox perspectief leidt dit tot versplintering: duizenden denominaties met uiteenlopende interpretaties, omdat er geen conciliair gezag is dat de waarheid bewaakt.

 

Kerk en gezag

• Oosters-Orthodox: de Kerk is het Lichaam van Christus (vgl. 1 Timotheüs 3:15: “de Kerk van de levende God, pijler en fundament van de waarheid”). Het gezag ligt bij de bisschoppen in conciliaire eenheid, zoals zichtbaar in de zeven oecumenische concilies.

• Protestantisme: kent geen universeel gezag. Elke gemeenschap is autonoom, en vaak is er een sterke nadruk op de persoonlijke relatie met God zonder sacramentele bemiddeling.

De Orthodoxe Kerk ziet hierin een verlies van de apostolische continuïteit en de eenheid van de Kerk.

 

Sacramenten en eredienst

• Oosters-Orthodox: erkent zeven sacramenten (doop, chrismatie, eucharistie, biecht, huwelijk, priesterwijding, ziekenzalving). De liturgie is mysterieus, sacramenteel en beleeft de hemel op aarde.

• Protestantisme: erkent meestal slechts twee sacramenten (doop en avondmaal), en vaak meer symbolisch dan mysterieus. De eredienst is meestal eenvoudig, met nadruk op prediking en zang.

Vanuit Orthodox perspectief gaat hiermee de sacramentele volheid van het christelijk leven verloren.

 

Theologische verschillen

• Heilige Geest

  • Orthodoxie: de Geest gaat uit van de Vader alleen (Johannes 15:26).

  • Veel protestanten volgen de westerse toevoeging “van de Vader en de Zoon” (Filioque), overgenomen uit de Latijnse traditie.

• Heiligen en Maria

  • Orthodoxie: gelooft in de voorspraak van de heiligen en vereert Maria als Theotokos (Godsmoeder).

  • Protestantisme: verwerpt meestal heiligenverering en Mariologie, en legt de nadruk op directe toegang tot God.

• Verlossing

  • Orthodoxie: ziet verlossing als theosis (vergoddelijking, deelname aan Gods leven).

  • Protestantisme: legt vaak de nadruk op rechtvaardiging door geloof alleen (Sola Fide).

 

Huidige relatie

• Orthodoxen en protestanten delen het geloof in Christus’ kruisdood en opstanding.

• Toch blijven de verschillen groot: de Orthodoxe Kerk ziet zichzelf als de bewaarder van de volheid van het geloof, terwijl het Protestantisme vaak wordt ervaren als een gedeeltelijke en gefragmenteerde uitdrukking van het christendom.

 

Samenvatting

• Historisch: Orthodoxie = continuïteit met de vroege Kerk; Protestantisme = 16e-eeuwse hervormingsbeweging.

• Gezag: Orthodoxie = Schrift + Traditie + concilies; Protestantisme = Sola Scriptura.

• Kerkstructuur: Orthodoxie = conciliair, apostolisch; Protestantisme = gedecentraliseerd, individueel.

• Sacramenten: Orthodoxie = zeven sacramenten; Protestantisme = meestal twee, vaak symbolisch.

• Theologie: Orthodoxie = theosis, heiligen, liturgie; Protestantisme = sola fide, sola scriptura, eenvoud.

Vanuit Oosters-Orthodox perspectief bewaart de Orthodoxe Kerk de volheid van het apostolische geloof, terwijl het Protestantisme een afgesplitste beweging is die veel van de oorspronkelijke rijkdom van de Kerk heeft verloren

 

Wat is het verschil tussen de Oosters-Orthodoxe Kerk en de Islam?

Historische context

De Islam ontstond in de 7e eeuw op het Arabisch schiereiland. Binnen korte tijd werden grote delen van het Byzantijnse Rijk en christelijke gebieden in Syrië, Palestina en Egypte onder islamitisch gezag gebracht.

• Voor de Orthodoxe Kerk was dit een directe confrontatie met een nieuwe religie die elementen van het christendom en jodendom overnam, maar deze volgens de Kerk vervormde.

• Johannes van Damascus (±675–749), een monnik en theoloog in Palestina, schreef in zijn werk Over Ketterijen dat de Islam een ketterij is, een afwijking van het ware christelijk geloof, en hij noemde het de “ketterij der Ismaëlieten”.

• Theodoros Abu Qurra (±750–830), bisschop van Harran, voerde later diepgaande dialogen met moslims en verdedigde de christelijke leer over de Drie-eenheid en de incarnatie.

 

Theologische verschillen

1. Beeld van God

• Orthodoxie: gelooft in de Drie-eenheid – Vader, Zoon en Heilige Geest, één God in drie Personen (Mattheüs 28:19).

• Islam: belijdt een strikte eenheid van God (tawhid) en verwerpt de Drie-eenheid als “shirk” (afgoderij).

Vanuit Orthodox perspectief is dit een fundamenteel verschil: de Drie-eenheid is de kern van Gods openbaring in Christus.

 

2. Christus

• Orthodoxie: belijdt dat Jezus Christus de Zoon van God is, waarachtig God en waarachtig mens, gekruisigd en opgestaan voor onze verlossing (Johannes 1:14, Filippenzen 2:6-11).

• Islam: ziet Jezus (‘Isa) als een profeet, geboren uit Maria, maar niet als de Zoon van God en niet gekruisigd (Soera 4:157).

Johannes van Damascus benadrukte dat het ontkennen van de godheid van Christus neerkomt op het ontkennen van de kern van het Evangelie.

 

3. Openbaring

• Orthodoxie: gelooft dat de Bijbel de geïnspireerde openbaring van God is, voltooid in Christus.

• Islam: ziet de Koran als de laatste en volmaakte openbaring, die eerdere geschriften corrigeert.

Voor de Orthodoxe Kerk is dit onaanvaardbaar: Hebreeën 1:1-2 leert dat God “in deze laatste dagen tot ons gesproken heeft door de Zoon.” Er is geen hogere of latere openbaring dan Christus zelf.

 

4. Heiligen en eredienst

• Orthodoxie: vereert heiligen en gebruikt iconen als vensters naar de hemelse werkelijkheid.

• Islam: verwerpt iconen, kruis en heiligenverering als afgoderij.

Theodoros Abu Qurra verdedigde in zijn geschriften de eerbiediging van iconen tegen islamitische kritiek, en wees erop dat de incarnatie van Christus juist de zichtbaarheid van God mogelijk maakt.

 

Concilies en Kerkvaders

• De Orthodoxe Kerk beroept zich op de zeven oecumenische concilies (325–787), waarin de Drie-eenheid en de incarnatie van Christus werden bevestigd.

• De Islam verwerpt deze concilies en hun leerstellingen.

• Kerkvaders zoals Athanasius, Basilius en Chrysostomus verdedigden de godheid van Christus en de Heilige Geest, leerstellingen die door de Islam expliciet worden ontkend.

 

Bijbelse fundamenten

• Johannes 14:6: “Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven; niemand komt tot de Vader dan door Mij.”

• 1 Johannes 2:22: “Wie is de leugenaar anders dan hij die loochent dat Jezus de Christus is? Dat is de antichrist: hij die de Vader en de Zoon loochent.”

• Galaten 1:6–9: “Maar zelfs als wij, of een engel uit de hemel, u een evangelie zouden verkondigen, anders dan wat wij u verkondigd hebben – die zij vervloekt.”

Deze woorden van Paulus worden in de Orthodoxe traditie gezien als een directe waarschuwing tegen elke leer die een ander evangelie brengt dan dat van Christus en de apostelen. Deze teksten worden in de Orthodoxe traditie gezien als directe waarschuwingen tegen afwijkende leringen. St. Sava plaatste de Islam in datzelfde kader: niet als een geheel nieuwe religie, maar als een afwijking van de waarheid die de Kerk van oudsher bewaart.

 

 

• Johannes van Damascus: Islam = “ketterij der Ismaëlieten”.

• Theodoros Abu Qurra: verdedigde de Drie-eenheid en iconen tegen islamitische kritiek.

• St. Sava van Servië: nam deze lijn over en noemde de Islam een christelijke ketterij in zijn Nomokanon.

 

 

Huidige relatie

De Orthodoxe Kerk erkent dat moslims geloven in één God en een moreel leven nastreven. Er is ruimte voor respectvolle dialoog en vreedzaam samenleven. Maar vanuit theologisch perspectief blijft de Islam voor de Orthodoxie een vervorming van de christelijke waarheid, een leer die de kern van het Evangelie – de Drie-eenheid en de incarnatie – ontkent.

 

Samenvatting

• Godsbeeld: Orthodoxie – Drie-eenheid; Islam – strikte eenheid (tawhid).

• Christus: Orthodoxie – Zoon van God, gekruisigd en opgestaan; Islam – profeet, niet gekruisigd.

• Openbaring: Orthodoxie – voltooid in Christus en de Bijbel; Islam – Koran als laatste openbaring.

• Traditie: Orthodoxie – concilies, Kerkvaders, iconen; Islam – verwerpt deze.

• Orthodox perspectief: Islam is een ketterij (Johannes van Damascus) en een vervorming van het christelijk geloof, ondanks gedeelde elementen zoals monotheïsme en morele waarden.