Orthodox Kritiek op Mohammeds Huwelijk met Aisha: Universele Implicaties
Vanuit de Orthodoxe christelijke optiek, geworteld in de Heilige Schrift, de Traditie van de Kerkvaders en de canons van de Oecumenische Concilies, is het huwelijk een heilig sacrament dat de eenheid tussen Christus en Zijn Kerk weerspiegelt (Efeziërs 5:25-33). Het is een verbond van wederzijdse liefde, respect en volwassen verantwoordelijkheid, bedoeld voor de spirituele groei en het welzijn van beide partners. De Kerkvaders, zoals Sint Johannes Chrysostomos, benadrukken dat het huwelijk niet slechts dient voor voortplanting, maar vooral om de natuurlijke verlangens te kanaliseren in een heilige unie, met nadruk op wederzijdse zorg en spirituele eenheid.¹ Sint Basilius de Grote waarschuwt tegen praktijken die de zuiverheid en maturiteit ondermijnen, en ziet het gezin als een 'kleine kerk' waar kinderen worden opgevoed in godsvrucht.² In deze context biedt de Orthodoxe Kerk een kritische reflectie op historische en religieuze praktijken die afwijken van deze bijbelse normen, zoals het huwelijk van Mohammed met Aisha. Dit stuk zal dit onderwerp behandelen, met aandacht voor de gangbare huwelijksleeftijden onder christenen in de 7e eeuw in Arabië en omliggende regio's, de islamitische leer van de sunnah, en de problematische implicaties van Mohammeds voorbeeld als universeel ideaal. We zullen het christelijke perspectief versterken door te wijzen op de bescherming van kinderen als een kernwaarde in de Bijbel en de patristieke traditie, terwijl we het islamitische perspectief eerlijk benadrukken als een leer die Mohammeds leven ziet als normatief voor alle tijden.
Het Huwelijk van Mohammed met Aisha: Een Historische Overzicht
Volgens de authentieke islamitische bronnen, zoals de hadith-verzamelingen van Sahih al-Bukhari en Sahih Muslim, trouwde Mohammed met Aisha toen zij zes jaar oud was, en werd het huwelijk geconsummeerd toen zij negen was.³ Aisha zelf beschrijft in deze overleveringen hoe zij als kind met poppen speelde op het moment van haar huwelijk, wat haar jeugdige leeftijd benadrukt.⁴ Deze gebeurtenis vond plaats rond 623-624 na Christus, in de vroege islamitische periode in Medina. Opmerkelijk is dat Aisha, in tegenstelling tot sommige andere vrouwen van Mohammed (zoals Khadija, die zes kinderen baarde, en Maria de Koptische, die één zoon had), geen kinderen kreeg. Hoewel Mohammed meerdere vrouwen had (elf tot dertien, afhankelijk van de bronnen), waren het er slechts twee die nageslacht met hem kregen, terwijl de meerderheid, inclusief Aisha, kinderloos bleef. Dit feit heeft geleid tot speculaties in historische en apologetische discussies dat haar jonge leeftijd bij de consummatie een rol kon spelen, omdat haar kinderlichaam mogelijk nog niet fysiek klaar was voor geslachtsgemeenschap en zwangerschap, wat kon leiden tot vruchtbaarheidsproblemen. Hoewel dit speculatief blijft en andere factoren (zoals gezondheid of goddelijke wil in islamitische interpretaties) een rol kunnen spelen, is het een reële overweging gezien de medische kennis over de risico's van vroege huwelijken en consummatie op kinderleeftijd, die vaak leiden tot complicaties in de vruchtbaarheid. Vanuit Orthodox christelijk perspectief roept dit ernstige ethische en morele vragen op, omdat het in strijd is met de christelijke leer over de bescherming van kinderen en de noodzaak van volwassen instemming in het huwelijk. Jezus Christus Zelf waarschuwt streng tegen het schaden van kinderen (Matteüs 18:6), en de apostelen benadrukken dat het huwelijk een volwassen verbond is van liefde en onderwerping aan elkaar (Efeziërs 5:21-33). De Kerkvaders, zoals Sint Johannes Chrysostomos, zien het huwelijk als een icoon van goddelijke liefde, waar partners elkaar opbouwen in heiligheid, niet een arrangement dat kinderen blootstelt aan volwassen verantwoordelijkheden.⁵ Dit versterkt het christelijke standpunt dat kinderen moeten worden beschermd en opgevoed, niet vroegtijdig in huwelijken betrokken, en dat vruchtbaarheid een zegen is binnen een volwassen, liefdevol huwelijk, niet een rechtvaardiging voor praktijken die het welzijn schaden.⁶
Gangbare en Legale Huwelijksleeftijden onder Christenen in de 7e Eeuw
Om dit in context te plaatsen, is het essentieel om te kijken naar de normen onder christenen in de 7e eeuw, met name in Arabië en omliggende regio's zoals het Byzantijnse Rijk (het hart van het Oosters-Orthodoxe christendom). Het Byzantijnse Rijk, dat grote delen van het Nabije Oosten omvatte inclusief delen van Arabië, volgde de Codex Justinianus (uit de 6e eeuw, maar van kracht in de 7e eeuw), die de minimale huwelijksleeftijd vaststelde op 12 jaar voor meisjes en 14 jaar voor jongens, met nadruk op fysieke maturiteit (puberteit). Dit was geen louter seculiere wet, maar geïnspireerd op christelijke principes van fysieke en emotionele maturiteit, in lijn met de kerkelijke canons die het huwelijk zagen als een sacrament dat pas na de puberteit kon worden voltrokken. Betrothals (verlovingen) konden eerder plaatsvinden, vanaf ongeveer 7 jaar, maar de consummatie wachtte tot de wettelijke leeftijd om misbruik te voorkomen.
In de praktijk varieerden de gemiddelde huwelijksleeftijden: meisjes trouwden vaak tussen 13 en 16 jaar, jongens tussen 15 en 25, met een nadruk op ouderlijke goedkeuring en kerkelijke zegening. In Arabië zelf, waar christelijke gemeenschappen zoals de Nestorianen en Monofysieten (naast Orthodoxen) aanwezig waren, werden deze Byzantijnse normen vaak overgenomen, vooral in gebieden onder Byzantijnse invloed. Hoewel pre-islamitische Arabische stammen jongere huwelijken kenden, hielden christenen zich aan strengere richtlijnen, geïnspireerd door de Bijbel en de Kerkvaders, die kindermisbruik veroordeelden. De Orthodoxe traditie benadrukt hier de bescherming van de onschuld van kinderen, in lijn met Christus' woorden over het Koninkrijk der Hemelen dat toebehoort aan 'zulke kleinen' (Matteüs 19:14), en ziet vroege huwelijken als een schending van deze goddelijke orde.⁷ Dit contrasteert scherp met Mohammeds handelen, dat zelfs in zijn eigen tijd en regio niet universeel gangbaar was onder christenen.
De Sunnah van Mohammed: Een Universeel Voorbeeld voor Moslims
Binnen de islam wordt Mohammed gezien als *al-insan al-kamil* (de perfecte mens) en *uswa hasana* (het mooiste voorbeeld), zoals expliciet vermeld in de Koran (Soera 33:21): "Voorzeker, de Boodschapper van Allah is voor jullie een goed voorbeeld voor wie op Allah en de Laatste Dag hoopt en Allah veelvuldig gedenkt."⁸ Moslims worden opgeroepen zijn sunnah (tradities en handelingen) te volgen, niet alleen als historische feiten, maar als normatief voor alle tijden en culturen. Dit omvat zijn huwelijken, inclusief dat met Aisha. De sunnah is geen lokaal of tijdgebonden gebruik, maar een eeuwigdurend model dat moslims overal en altijd moeten navolgen. Islamitische geleerden zoals Imam al-Shafi'i en Ibn Taymiyyah benadrukken dat Mohammeds daden universeel bindend zijn, tenzij expliciet anders aangegeven, en dit wordt vaak gebruikt om praktijken te rechtvaardigen.
Vanuit Orthodox perspectief is dit problematisch, omdat het een praktijk die in de 7e eeuw al controversieel was – en zeker afweek van christelijke normen – verheft tot een timeless ideaal. In tegenstelling tot de islam, baseert het Orthodoxe christendom zijn morele leer op Christus, Die geen dergelijke voorbeelden gaf, maar integendeel kinderen beschermde en zuiverheid predikte (Marcus 10:13-16). De apostelen en Kerkvaders, zoals Sint Basilius de Grote, waarschuwden tegen huwelijken op te jonge leeftijd, en benadrukken dat het huwelijk een roeping is voor volwassenen.⁹ Dit versterkt het christelijke uitzicht dat morele normen worden geleid door de Heilige Geest in de Kerk, niet door een enkel menselijk voorbeeld.
Aanpakken van Tegenargumenten: Het Verhaal van Isaak en Rebecca
Een vaak gehoord tegenargument in interreligieuze debatten is de claim dat Isaak in de Bijbel met een driejarige Rebecca zou zijn getrouwd, wat zou aantonen dat dergelijke praktijken ook in de joods-christelijke traditie voorkwamen. Echter, deze bewering heeft geen directe bijbelse grond of onderbouwing. De Bijbel specificeert in Genesis 25:20 wel dat Isaak veertig jaar oud was toen hij Rebecca trouwde, maar vermeldt haar leeftijd niet expliciet.¹⁰ De notie dat Rebecca drie jaar oud was, stamt uit een middeleeuwse Joodse interpretatie, met name van de rabbijn Rashi (1040-1105 na Christus), die dit afleidde uit chronologische berekeningen in de midrash-traditie: hij koppelde Rebecca's geboorte aan het moment na de binding van Isaak (toen Isaak 37 was), en suggereerde dat Isaak wachtte tot ze 'geschikt' was voor het huwelijk, wat hij interpreteerde als drie jaar oud.¹¹ Dit is echter geen letterlijke bijbelse tekst, maar een rabbijnse speculatie die niet universeel geaccepteerd is, zelfs binnen het jodendom – andere bronnen, zoals het Sefer ha-Yashar, schatten haar leeftijd op tien jaar. Bovendien beschrijft Genesis 24 Rebecca als een actieve jonge vrouw die water put, kamelen verzorgt en besluitvorming toont, wat onverenigbaar is met een driejarige peuter. Vanuit Orthodox christelijk perspectief is dit een niet-canonieke interpretatie die geen autoriteit heeft in de christelijke traditie, waar de Bijbel zelf geen dergelijke jonge leeftijd ondersteunt.
Zelfs als deze interpretatie waar zou zijn – wat zij niet is – zou dit geen parallel vormen met de islamitische leer. Isaak is in het christendom een patriarch en voorouder van Christus, maar geen 'perfect voorbeeld' of universeel model voor moreel gedrag zoals Mohammed dat is voor moslims. Het christendom baseert zijn ethiek op Christus als de volmaakte Mens (Hebreeën 4:15), niet op de imperfecte levens van Oude Testament-figuren, die vaak zonden en fouten begingen (zoals Abrahams leugen in Genesis 12). De Kerkvaders interpreteren deze verhalen allegorisch of historisch, maar roepen gelovigen op om Christus na te volgen, niet de patriarchen letterlijk. Dit onderstreept het fundamentele verschil: in de islam is Mohammeds leven bindend en navolgbaar voor alle tijden, terwijl in het christendom de focus ligt op genade en groei door de Heilige Geest.
Aanpakken van Tegenargumenten: Snellere Ontwikkeling van Meisjes in het Verleden
Een ander veelgehoord tegenargument is dat meisjes in vroeger tijden, vanwege de omstandigheden van die tijd en cultuur, veel sneller fysiek en emotioneel ontwikkelden en dus eerder als vrouwen werden gezien, wat het huwelijk van Mohammed met Aisha zou rechtvaardigen. Dit argument wordt vaak gebruikt door apologeten om kindhuwelijken in historische context te plaatsen, met de claim dat puberteit vroeger optrad door een hardere levensstijl of andere factoren.¹² Echter, historische en medische inzichten tonen aan dat dit niet klopt: in oude tijden was de puberteitsleeftijd vaak later dan nu, vanwege malnutritie, ziektes en zware leefomstandigheden, die de fysieke ontwikkeling juist vertraagden – puberteit begon typisch rond 12-16 jaar, vergelijkbaar of later dan hedendaags. Er is geen bewijs voor snellere maturiteit; integendeel, moderne voeding en gezondheidszorg hebben de puberteitsleeftijd verlaagd.
Dit wordt tegengesproken door de Bijbel en de Joodse cultuur ten tijde van Jezus, die veel ouder zijn dan de Koran en de islamitische cultuur (de Bijbel dateert uit ca. 1400 v.Chr. tot 100 n.Chr., terwijl de Koran uit de 7e eeuw stamt). In de Joodse traditie van de 1e eeuw na Christus werd de huwelijksleeftijd voor meisjes rond 12-14 jaar geplaatst, na de puberteit, maar zelfs dan werden zij vaak nog als kinderen gezien tot ze volwassen verantwoordelijkheden droegen.¹³ Een sprekend voorbeeld is te vinden in Marcus 5:41-42, waar Jezus de dochter van Jaïrus, een 12-jarig meisje dat Hij uit de dood opwekt, aanspreekt met "Talitha kum" – Aramees voor "meisje" of "klein meisje, sta op".¹⁴ Hier noemt Jezus haar expliciet "meisje" (talitha), niet "vrouw" (wat in het Aramees "antta" zou zijn), wat aangeeft dat in de Joodse cultuur van Zijn tijd een 12-jarige nog als kind werd beschouwd, ondanks dat ze mogelijk de puberteitsleeftijd naderde.¹⁵ Dit onderstreept dat zelfs in een oudere, hardere cultuur, kinderen niet sneller als volwassenen werden behandeld; de Bijbel benadrukt juist hun kwetsbaarheid en noodzaak tot bescherming.¹⁶ Vanuit Orthodox perspectief versterkt dit de christelijke ethiek, waar maturiteit niet louter fysiek is, maar ook spiritueel en emotioneel, geleid door goddelijke normen, niet culturele excuses.
Aanpakken van Tegenargumenten: De Claim dat Aisha Volwassen Was (Rond de 18 Jaar)
In moderne islamitische apologetiek wordt soms beweerd dat Aisha niet 6 of 9 jaar oud was bij haar huwelijk en consummatie, maar volwassen, rond de 18 of 19 jaar. Dit argument baseert zich op alternatieve interpretaties, zoals berekeningen op basis van Aisha's deelname aan veldslagen (bijv. Badr in 624, waar ze naar verluidt water droeg, wat zou impliceren dat ze ouder was), vergelijkingen met de leeftijd van haar zus Asma (die 10 jaar ouder zou zijn en 100 jaar leefde, wat Aisha's geboorte rond 605-606 plaatst), of historische chronologieën uit bronnen zoals Tabari, die suggereren dat Aisha geboren werd voor de islamitische oproep (ca. 610), waardoor ze ten minste 12-13 zou zijn bij de hijra (622) en dus 18-19 bij het huwelijk. Sommige apologeten beweren ook dat de hadiths over haar leeftijd misverstanden zijn of latere toevoegingen, en dat Aisha een weduwe of volwassene was, om het huwelijk te aligneren met hedendaagse ethische normen.
Deze revisionistische claims worden echter weerlegd door de authentieke islamitische bronnen zelf. De hadiths in Sahih al-Bukhari en Sahih Muslim – de meest gerespecteerde collecties in de soennitische islam, geclassificeerd als sahih (authentiek) – vermelden expliciet dat Aisha zes was bij het huwelijk en negen bij de consummatie, overgeleverd door Aisha zelf en andere metgezellen.¹⁷ Deze narraties zijn meervoudig overgeleverd (mutawatir) en worden door de overgrote meerderheid van islamitische geleerden geaccepteerd als historisch accuraat, zonder significante keten van overlevering (isnad) zwaktes.¹⁸ Moderne pogingen om haar leeftijd hoger te schatten, zoals via Asma's leeftijd of veldslagen, berusten op inconsistente of secundaire bronnen (bijv. Tabari's geschiedenissen, die niet zo authentiek zijn als de sahih hadiths) en negeren directe getuigenissen; bijvoorbeeld, Aisha's rol in Badr wordt in hadiths beschreven als die van een child dat helpt, niet als volwassene.¹⁹ Islamitische instituten zoals Yaqeen Institute wijzen deze revisionisme af als zwak en modernistisch, omdat het de primaire hadiths ondermijnt zonder voldoende bewijs, en benadrukken dat de traditionele leeftijd van 9 consistent is met de 7e-eeuwse context.²⁰ Vanuit Orthodox perspectief onderstreept dit de spanning in de islam tussen eeuwige normen en moderne aanpassingen, terwijl het christendom zich baseert op Christus' tijdloze leer over kindbescherming.
Aanpakken van Tegenargumenten: De Vergelijking met Jozef en Maria
Een ander tegenargument dat soms door moslims wordt aangehaald, is de vergelijking tussen het huwelijk van Mohammed met Aisha en dat van Jozef met Maria, waarbij Maria's jonge leeftijd (vaak geschat op 12-16 jaar bij haar verloving) en Jozefs ouderdom (mogelijk in de 70s of ouder) worden gebruikt om parallellen te trekken met kindhuwelijken of leeftijdsverschillen, om Mohammeds handelen te normaliseren.²³ Echter, deze vergelijking gaat niet op vanwege fundamentele verschillen in de natuur en het doel van beide relaties, zoals vastgelegd in de christelijke traditie.
In de Orthodoxe leer was Maria's verloving met Jozef geen conventioneel huwelijk gericht op romantiek, voortplanting of consummatie. Maria wordt geëerd als de Theotokos (Moeder Gods) en als eeuwige maagd (Aeiparthenos), een doctrine die teruggaat tot de vroege Kerk en bevestigd is door Kerkvaders zoals Johannes Damascenus.²⁴ Dit betekent dat haar huwelijk met Jozef nooit geconsumeerd werd – voor, tijdens of na de geboorte van Christus – en dat zij haar maagdelijkheid behield als teken van haar totale toewijding aan God.²⁵ Jozef fungeerde primair als beschermer en voogd, gekozen om Maria te behoeden voor sociale schande in een cultuur waar ongetrouwde vrouwen kwetsbaar waren, en om de wettelijke vaderrol voor Jezus te vervullen.²⁶ Dit arrangement was spiritueel en beschermend, niet seksueel of romantisch; Jozef wordt in de Orthodoxe hymnen beschreven als de "betrothed" (verloofde), niet als een consummated echtgenoot, en hij spreekt nooit in de Evangeliën, wat zijn rol als stille bewaker benadrukt.²⁷ In contrast was Mohammeds huwelijk met Aisha expliciet geconsumeerd op negenjarige leeftijd, volgens authentieke hadiths, en wordt het gepresenteerd als een normatief voorbeeld binnen de sunnah.
Vanuit Orthodox perspectief benadrukt dit het unieke karakter van Maria's roeping: haar maagdelijkheid symboliseert de heiligheid van God en de vervulling van de schepping door Christus, niet een model voor aardse huwelijken.²⁸ De vergelijking negeert dus de kern van de christelijke leer over Maria's perpetual virginity en Jozefs rol als guardian, en reduceert een goddelijk mysterie tot een culturele praktijk. Dit onderstreept wederom het verschil: het christendom richt zich op Christus' voorbeeld van zuiverheid en bescherming, niet op menselijke precedenten.
De Problematische Implicaties: Niet Regionaal, maar Universeel
Hierin schuilt de kern van het probleem: Mohammeds huwelijk met Aisha was geen puur regionale of tijdgebonden gewoonte, zoals soms wordt beweerd. In de 7e eeuw kenden heidense Arabische stammen inderdaad jonge huwelijken, maar christenen in dezelfde regio en omgeving hanteerden hogere leeftijden, geïnspireerd door hun geloof. Door dit te verankeren in de sunnah, maakt de islam het tot een potentieel universeel leerstuk, toepasbaar in alle culturen en tijden. Dit heeft tot op heden geleid tot debatten en praktijken in islamitische samenlevingen waar kindhuwelijken worden gerechtvaardigd met verwijzing naar Mohammeds voorbeeld en de hadith over Aisha, ondanks moderne wetten en mensenrechten.
Vanuit Orthodox oogpunt is dit een fundamenteel contrast met het christendom, waar de leer evolueert onder de leiding van de Heilige Geest via concilies, maar altijd geworteld blijft in de eeuwige waarheid van Christus. Wij zien het huwelijk niet als een navolging van een menselijk voorbeeld, maar als een icoon van goddelijke liefde.²¹ Dit roept moslims op tot reflectie: als Mohammed het perfecte idool is voor alle tijden, hoe verzoent men dan zijn daden met hedendaagse ethische normen? De Orthodoxe Kerk biedt een alternatief: een weg van genade, bescherming en ware vrijheid in Christus, waar kinderen worden gekoesterd, niet geëxploiteerd.²²
In conclusie, terwijl we respect hebben voor dialoog tussen religies, nodigt de Orthodoxe traditie uit tot een eerlijke confrontatie met deze kwesties. Moge de Heer ons allen leiden naar waarheid en barmhartigheid.
Notes
1. John Chrysostom, "Homilies on Marriage," in *On Marriage and Family Life*, trans. Catherine P. Roth and David Anderson (Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press, 1986), 15-20.
2. Basil the Great, "Canons," in *The Rudder (Pedalion)*, trans. D. Cummings (Chicago: Orthodox Christian Educational Society, 1957), canon 2.
3. "Sahih al-Bukhari 5134," Sunnah.com, accessed October 8, 2025, https://sunnah.com/bukhari:5134.
4. "Sahih al-Bukhari 5133," Sunnah.com, accessed October 8, 2025, https://sunnah.com/bukhari:5133.
5. John Chrysostom, "Homilies on Ephesians," in *Nicene and Post-Nicene Fathers*, series 1, vol. 13, ed. Philip Schaff (Buffalo, NY: Christian Literature Publishing Co., 1889), homily 20.
6. "The Orthodox Christian Marriage," OrthodoxInfo.com, January 8, 2007, http://orthodoxinfo.com/praxis/orthodoxchristianmarriage.aspx.
7. "Holy Synod - Encyclicals - On Marriage," Orthodox Church in America, accessed October 8, 2025, https://www.oca.org/holy-synod/encyclicals/on-marriage.
8. "Surah Al-Ahzab Ayat 21 (33:21 Quran) With Tafsir," MyIslam.org, accessed October 8, 2025, https://myislam.org/surah-ahzab/ayat-21/.
9. Basil the Great, "Canons," in *The Rudder (Pedalion)*, trans. D. Cummings (Chicago: Orthodox Christian Educational Society, 1957), canon 2.
10. "Genesis 25:20," BibleHub.com, accessed October 8, 2025, https://biblehub.com/genesis/25-20.htm.
11. "Rashi on Genesis 25:20:1," Sefaria.org, accessed October 8, 2025, https://www.sefaria.org/Rashi_on_Genesis.25.20.1.
12. "Why Did Prophet Muhammad ﷺ Marry Aisha? Dismantling the ...," YaqeenInstitute.org, October 3, 2018, https://yaqeeninstitute.org/read/paper/why-did-prophet-muhammad-marry-aisha-dismantling-the-controversy-of-aishas-age.
13. "Marriage and Family at the Time of Jesus," Community in Mission, March 26, 2017, https://blog.adw.org/2017/03/marriage-family-time-jesus/.
14. "What is the meaning of talitha cumi? | GotQuestions.org," GotQuestions.org, December 23, 2024, https://www.gotquestions.org/talitha-cumi.html.
15. "What Does "Talitha Koum" Mean and Why Does Jesus Say It?," BibleStudyTools.com, February 27, 2025, https://www.biblestudytools.com/bible-study/topical-studies/what-does-talitha-koum-mean-and-why-does-jesus-say-it.html.
16. "What does Mark 5:41 mean?," BibleRef.com, accessed October 8, 2025, https://www.bibleref.com/Mark/5/Mark-5-41.html.
17. "The Age of Aisha (ra): Rejecting Historical Revisionism and ...," YaqeenInstitute.org, October 4, 2018, https://yaqeeninstitute.org/read/paper/the-age-of-aisha-ra-rejecting-historical-revisionism-and-modernist-presumptions.
18. "The Age of Aisha (ra): Rejecting Historical Revisionism and ...," YaqeenInstitute.org, October 4, 2018, https://yaqeeninstitute.org/read/paper/the-age-of-aisha-ra-rejecting-historical-revisionism-and-modernist-presumptions.
19. "Refutation of the lie that the Prophet (blessings and peace of Allah ...," IslamQA.info, January 16, 2015, https://islamqa.info/en/answers/122534.
20. "The Age of Aisha (ra): Rejecting Historical Revisionism and ...," YaqeenInstitute.org, October 4, 2018, https://yaqeeninstitute.org/read/paper/the-age-of-aisha-ra-rejecting-historical-revisionism-and-modernist-presumptions.
21. "The Sacrament of Marriage and its Impediments," GoArch.org, accessed October 8, 2025, https://www.goarch.org/the-holy-great-council/-/asset_publisher/neSb2bY483kZ/content/the-sacrament-of-marriage-and-its-impediments.
22. "Rearing Children Within an Eastern Orthodox Marriage Tradition," FamilyWellnessMinistry.org, July 4, 2016, https://www.familywellnessministry.org/let-them-come-unto-us-rearing-children-within-an-eastern-orthodox-marriage-tradition/.
23. "Why Did Prophet Muhammad ﷺ Marry Aisha? Dismantling the ...," YaqeenInstitute.org, October 3, 2018, https://yaqeeninstitute.org/read/paper/why-did-prophet-muhammad-marry-aisha-dismantling-the-controversy-of-aishas-age.
24. "The Ever-Virginity of the Mother of God," GoArch.org, accessed October 9, 2025, https://www.goarch.org/-/the-ever-virginity-of-the-mother-of-god.
25. "Was The Virgin Mary Always A Virgin?," SaintJohnChurch.org, May 18, 2021, https://www.saintjohnchurch.org/was-mary-always-a-virgin/.
26. "An Elderly Joseph, the Virgin Mary and Sexuality," OrthoChristian.com, December 8, 2015, https://orthochristian.com/88551.html.
27. "Were the Blessed Virgin Mary and Saint Joseph Truly Married?," MissioMagazine.com, January 13, 2017, https://missiomagazine.com/mary-and-joseph-truly-married-taylor-marshall/.
28. "The Perpetual Virginity of Mary: Why I Changed My Mind," ConciliarPost.com, January 21, 2015, https://conciliarpost.com/christian-traditions/eastern-orthodox/the-perpetual-virginity-of-mary-why-i-changed-my-mind/.
Reactie plaatsen
Reacties