Woensdag en Vrijdag: Vasten in herinnering aan verraad en kruis

In de Orthodoxe Kerk zijn woensdag en vrijdag door het hele jaar heen vastendagen. Deze praktijk gaat terug tot de vroegste christelijke gemeenschap en is diep geworteld in de gebeurtenissen van de laatste dagen van Christus’ aardse leven.

• Woensdag: de dag waarop Judas Iskariot besloot om Christus te verraden voor dertig zilverstukken (Matteüs 26:14-16).

• Vrijdag: de dag waarop onze Heer Jezus Christus werd gekruisigd en Zijn leven gaf voor de redding van de wereld (Marcus 15:25-37).

Door op deze dagen te vasten, herinnert de Kerk ons eraan dat het verraad en het kruis niet slechts historische feiten zijn, maar geestelijke werkelijkheden die ons leven raken.

Een oud en Bijbels patroon

Het vasten op woensdag en vrijdag is geen latere uitvinding, maar gaat terug tot de apostolische tijd. In de Didachè (eind 1e eeuw), een van de oudste geschriften van de Kerk, lezen we:

“Laat uw vasten niet samenvallen met dat van de huichelaars… maar vast op woensdag en vrijdag.” (Didachè 8,1)

Ook in de Bijbel zien we dat vasten een wezenlijk onderdeel is van het geloofsleven:

• Mozes vastte veertig dagen toen hij de Wet ontving (Ex. 34:28).

• Elia vastte veertig dagen op weg naar de berg Horeb (1 Kon. 19:8).

• Daniël vastte en bad om inzicht (Dan. 9:3).

• Jezus Zelf vastte veertig dagen in de woestijn (Matt. 4:2).

En Hij gaf Zijn leerlingen de opdracht: “Wanneer u vast…” (Matt. 6:16) – niet als, maar wanneer. Ook de apostelen zetten dit voort: “Terwijl zij de Heere dienden en vastten, zei de Heilige Geest: Zondert Mij nu Barnabas en Saulus af…” (Hand. 13:2).

Vasten was dus vanaf het begin een normaal en essentieel onderdeel van het leven van de Kerk.

De geestelijke betekenis

Het vasten op woensdag en vrijdag heeft een diepe symboliek:

• Woensdag herinnert ons aan het verraad van Judas. Het confronteert ons met de ongemakkelijke waarheid dat in ieder van ons een potentiële Judas schuilt. Ook wij kunnen Christus verraden door gemakzucht, liefde voor geld of macht, of door ons hart te verharden. Johannes Chrysostomus waarschuwde:

• Vrijdag herinnert ons aan het kruis. Het leert ons dat ware vrijheid en liefde niet liggen in zelfbehoud, maar in zelfgave. Door sober te leven, verenigen wij ons in kleine mate met het lijden van Christus. Zoals Paulus zegt:

De Kerkvaders zagen dit vasten niet als een last, maar als een geestelijke oefening. Chrysostomus noemde het:

“de wapenrusting van de ziel, die ons waakzaam maakt tegen de zonde en ons hart opent voor de genade.”

De christelijke vervulling

Waar in het Oude Testament vasten vaak verbonden was met rouw en boete, heeft de Kerk dit gebruik in Christus een nieuwe betekenis gegeven: een weg van vreugdevolle verwachting en geestelijke waakzaamheid. Wij vasten niet alleen om onszelf te verloochenen, maar om ons hart vrij te maken voor de Heilige Geest.

De Kerk wordt geleid door diezelfde Geest, en daarom is dit ritme van woensdag en vrijdag geen menselijke regel, maar een levende traditie die ons verbindt met Christus, de apostelen en de heiligen door de eeuwen heen.

Elke woensdag en vrijdag nodigt de Kerk ons uit om stil te staan bij het verraad en het kruis. Niet om ons te veroordelen, maar om ons te herinneren dat wij elke dag de keuze hebben: de weg van Judas of de weg van Christus.

Door te vasten leren wij waakzaam te zijn, nederig te leven en ons hart te richten op de Heer. Zo worden wij, geleid door de Heilige Geest, steeds meer gevormd naar het beeld van Hem die voor ons gestorven en opgestaan is.